EEN JAAR DATA NET DRIENERLO Over ervaringen met het aanbieden van computernetwerk-faciliteiten aan studenten door G. Hiddink Inhoud 1...... 1. EEN IDEE -------- Stel: een medebewoner op je flat houdt ervan afgedankte apparatuur te regelen. En op een dag komt hij thuis met netwerk kastjes. Dan denk je van he, wat een grappige dingen, en je hangt er wat computers mee aan elkaar. Een FlatNet, goh het werkt. Maar wat kun je ermee??? Dat is de centrale vraag waar dit verslag van een jaar lang Data Net Drienerlo een antwoord op tracht te vinden. Want als je een netwerk langere tijd in stand wilt houden, ook als de nieuwigheid er af is, zul je moeten weten wat de gebruikers aan het netwerk bindt. Om daar achter te komen, zullen we eerst inventariseren wat er zoal op het netwerk aangeboden wordt/werd. EEN BBS ------- Nadat je van de eerste schrik bekomen bent dat er zomaar letters op je scherm verschijnen die iemand een tiental meters verderop intypt, probeer je toepassingen te verzinnen. Het kan toch niet zijn dat je al die meters kabel voor niets hebt aangelegd? Dus al snel kwamen de eerste ideeen. Zoals het uitwisselen van bestanden tussen de diverse soorten computers die aangesloten waren. Een van de bewoners had een modem om verbinding te maken met Bulletin Board Systemen overal in Nederland, en het zou wel leuk zijn als iedereen daar gebruik van kon maken. Dat is ook wel een paar keer gebeurt, maar het was nog lang niet zo dat je vanaf je bureau het modem kon bedienen. De tikken die verbelt worden, moet je natuurlijk wel betalen. Maar de beheerder van het modem kan niet zien wie er hoeveel tikken verbelt heeft. Dus moet je eerst afspreken van "Ik ga nu het modem gebruiken, kun je hem aanzetten?" En als die persoon er niet is gaat het feest niet door. Verder ontstaat al gauw de drang om berichten naar elkaar te sturen. Ook al woon je bij elkaar op de flat, en zie je elkaar elke dag, het blijft leuk om electronische post te sturen. Dus dan wordt er een Bulletin Board Systeem (BBS) opgezet. Zo'n systeem kan ook gebruikt worden om bestanden op te zetten, die iedereen op kan halen naar zijn eigen computer toe. Het was natuurlijk ook mogelijk het programma van het filmkanaal in te typen, dat dan iedereen kon lezen en besluiten hoeveel uur hij vandaag voor de buis kon hangen. Daarnaast waren we met een paar mensen van de flat bezig een kabelkrant systeem te ontwerpen voor een groothandel in kabelTV apparatuur. Een prototype van dit systeem kon ook aangesloten worden, waardoor meerdere mensen vanaf hun eigen PC konden werken op een apparaat dat op dezelfde plek kon blijven staan. Sommige computerspelen konden met het netwerk overweg, en zo kon je met 2 personen tegen elkaar spelen in een flightsimulator. Niet met meer personen, het netwerk had slechts de mogelijkheid om computers per 2 aan elkaar te verbinden. Maar na verloop van langere tijd had men het sturen van berichten wel gezien; het kabelkrant systeem was op een gegeven moment ook klaar, en niemand had meer zin dagelijks een TV programma in te typen. Gevolg: het netwerk begon in onbruik te raken, eigenlijk vooral omdat het nieuwe er af was. Het net had niets nuttigs te bieden. MEER FLATS ---------- Wat nodig was, was een nieuwe impuls. Deze werd gegeven toen bleek dat TO hun TO-Net zouden afbouwen, die bestond uit dezelfde kastjes. Omdat je met totaal 24 kastjes meer flats aan kunt sluiten dan 6, werd begonnen buurflats aan te sluiten, deze waren wel geinteresseerd in het fenomeen. Natuurlijk beleefden ook zij de eerste tijd plezier aan het nieuwe; en ook zij begonnen na verloop van tijd het netwerk te vergeten. Om instanties op de UT op de hoogte te brengen van het ontstaan van een nieuw netwerk op de campus, werden geboortekaartjes naar diverse organen gestuurd. Er werden nog geen officiele contacten gelegd, want kun je met 3 flats boven het niveau van enthousiaste techneuten uit stijgen? Ik dacht van niet. EEN SPEL -------- Om het dan allemaal wat leuker te maken, werd op het BBS een spel gestart, waarin elke speler een ruimteschip heeft en door te handelen geld kan verzamelen om nieuwe planetenstelsels te stichten. En het was leuk! Het concept van het tegen elkaar spelen trok zo ontzettend aan, dat het een dagelijkse gewoonte werd je halfuur inlogtijd voor 100% aan het spelen van het spel te besteden. Want hoe meer je speelde, hoe meer geld je kon verdienen, hoe hoger je op de ranglijst kwam te staan. En bovenaan staan betekende persoonlijke roem. Na een half jaar ongeveer was ook hier de lol af. De spelers werden er wat moe van elke dag verplicht te zijn een half uur in te ruimen om te spelen. Steeds meer spelers begonnen niet meer overnieuw, na volledig met de grond gelijk te zijn gemaakt door een tegenspeler; het werk van een paar maanden was vernietigd. Dat is wat deprimerend. namelijk. EEN MODEM --------- Omdat het toch wel handig is om met een modem te bellen, al was het maar binnen de campus, werd een modem aan een binnenlijn verbonden. Dat had als voordeel, dat er geen kosten gemaakt werden per gesprek, en dat je dus ook niet hoeft bij te houden wie hoeveel heeft verbelt. Het modem kon eigenlijk alleen gebruikt worden om naar het Reken Centrum te bellen, maar van daaruit kun je met de juiste passwords de hele wereld over. En het UT-BBS staat boordevol met software. NOG EEN SPEL ------------ Omdat men was uitgekeken op het vorige spel, werd een nieuw spel opgestart. Deze stond bekend als HET spel voor de BBS wereld, en het werd ook een groot succes. Zelfs zo dat besloten werd de software te registreren (het was shareware, hetgeen betekent dat het vrij gecopieerd mag worden, maar dat van de regelmatige gebruiker verwacht wordt een bepaald bedrag aan de auteur te betalen). NOG MEER BBS'EN --------------- Ondertussen werden ook op andere flats BBS'en opgestart, omdat het leuk is zelf een dienst aan te bieden; andere mensen loggen in op je computer, je bent dus zelf systeembeheerder. Dat geeft een soort machtspositie die iedereen wel wil innemen. Op deze BBS'en werd een grote verscheidenheid aan spelletjes aange- boden, het was immers al gebleken dat het spelen van spelletjes een van de grote trekkers van het net was. Een groot aantal van deze spelletjes bleken een flop, sommige echter hielden het zowaar een paar maanden uit voordat ze in de vergetelheid raakten. Het sturen van post leefde zo af en toe weer op, afhankelijk van de discussies/gesprekken die gevoerd werden. Soms was het een tijd stil, dan weer laaide een hele discussie op over de meest uiteenlopende zaken. EEN VERENIGING -------------- Om enkele financiele beslommeringen beter te regelen werd er een vastomlijnde structuur bedacht: het werd een vereniging. Het was wenselijk dat de leden inspraak hadden in wat er op het net gebeurt, omdat het netwerk het best draait als de leden het naar de zin hebben. Om de reeds betaalde spullen te verantwoorden werd een lening aan de vereniging afgesloten met terugwerkende kracht, ter hoogte van HFL 1500,--. Of en hoe de vereniging dat terug zou betalen was een zorg van later. EEN FIDO NODE? -------------- Omdat een aansluiting op het universitaire netwerk niet op korte termijn te realiseren was, werd gekeken naar het zgn. FIDO netwerk. Dit is een Electronic Mail netwerk waarbij de post via het telefoon netwerk wordt uitgewisseld. Als proef werd een BBS gestart dat enkele berichtengebieden van FIDO haalde. Er kon alleen post gelezen worden, niet gepost; het posten van mail kost relatief veel geld. In het begin werd de mail wel gelezen, maar omdat er niet gepost kon worden, was de belangstelling wat laag. Te laag om de proef te verlengen. EEN CHATBOX ----------- Het "chatten" was altijd al leuk, dit is het real-time "praten via een draadje". Vraag niet waarom, maar het praten via een beeldscherm geeft een extra dimensie die vaak stof is voor vele melige gesprekken. Vaak dus niet van hoogstaand niveau, maar wel leuk. Het probleem was echter altijd dat je maar met 1 persoon kon praten omdat het netwerk niet meer verbindingen naar dezelfde computer toestond. Totdat werd ontdekt dat enkele van de kastjes dit wel konden. En zo waren alle ingredienten compleet voor het maken van een "chatbox", waar meer mensen tegelijkertijd met elkaar konden praten. De software ervoor werd zelf geschreven; tenslotte waren de meeste leden EL of INF studenten. Omdat ondertussen TO een PC had uitgeleend, kon deze dienst 24 uur per dag draaien. Het werd een sociaal ontmoetingspunt op het netwerk, van tijd tot tijd werden alle aanwezigen opgeroepen om eens een biertje te komen drinken op een bepaalde flat. Erg gezellig natuurlijk. De chatbox bleek een absoluut blijvertje. Een spel gaat vervelen omdat je op een gegeven moment de regels kent en de truucjes om snel te winnen. Voor nieuwe spelers (geregeld werd een nieuwe flat aangesloten) is het dan niet leuk meer om tussen enkele machtsblokken van "stam-flats" te zitten, voor je het weet wordt je als een vlieg platgemept. EEN INFOKANAAL -------------- De vereniging die kabel TV aanlegt op de Calslaan, de VCK, gebruikt een kabelkrant systeem om kijkers op de hoogte te brengen van verwachte storingen, vermiste katten, ledenvergaderingen en programma's van film kanalen. Dit systeem staat in de flat ongehuwde staf in een krappe kast; het intypen van de pagina's is bijna ondoenlijk. Maar zo'n netwerk is perfect geschikt om de kabelkrant computer op afstand te bedienen; dus wordt het ding aangesloten op het netwerk. In ruil voor deze dienst mag de Vereniging DND gebruik maken van de kabels die de VCK al jaren geleden op de Calslaan heeft aangelegd. Hierdoor komen 6 flats met totaal bijna 200 studenten binnen hand- bereik van DND, zonder zelfs maar te hoeven graven! EEN MULTI USER DUNGEON ---------------------- Het concept dat dus het succes van de chatbox veroorzaakte, was het "multi-user" concept, dat is het tegelijkertijd ingelogd zijn van meerdere personen. Op de wereldwijde netwerken waar sommigen toegang tot hadden, bestaan zgn. Multi User Dungeons (MUD). Dit zijn programma's waar iedereen een "karakter" krijgt, met eigenschappen als sterkte, gezondheid, magisch vermogen en behendigheid. Met commando's als north, south e.d. kan de speler rondlopen in een wereld die door een "wizard" bedacht is; de wizard beheert het spel. Voorts zijn er commando's om andere spelers te "doden", om voorwerpen te pakken en te laten vallen, en om puzzeltjes op te lossen. Het is te vergelijken met een "adventure" op PC's en homecomputers. Zoiets moest dus ook op het netwerk komen. Maar de MUD's op het internet (wereldwijd computernetwerk waar elke zichzelf respecterende universiteit een aansluiting op heeft, dus ook de UT) draaien op dure workstations. Een bekend probleem gelukkig, er bleek al een oplossing voor te bestaan: een vertaling van een bekend, groot MUD systeem naar een 386, die veel gangbaarder is. Tegenwoordig heeft bijna elke technische student zo'n ding op zijn bureau staan. Dus werd de software met behulp van het Support Centre van het CIV opgehaald uit scandinavie. De software werd geinstalleerd met 2 lijnen naar het netwerk (dus maximaal 2 mensen tegelijkertijd ingelogd), en zie, een groot succes! Totale verslaving sloeg weer toe. De 2 lijnen waren niet genoeg om iedereen te laten spelen, dus werd weer een stuk software geschreven om gebruik te kunnen maken van de netwerk apparatuur die meerdere kanalen toestonden. Op deze manier kunnen maximaal 63 mensen inloggen. EEN BUITENLIJN MODEM -------------------- Ondertussen was de vereniging voldoende gegroeid om een telefoonlijn aan te schaffen. De combinatie EL- en INF student resulteerde vervolgens in een ModemServer, een programma op een PC waarop gebruikers kunnen inloggen en "naar buiten bellen". Een stukje hardware registreert de verbelde tikken en schrijft ze van het budget af. EVALUATIE --------- Er is een komen en gaan geweest van BBS systemen. In totaal 5 stuks, waarvan er op dit moment (15 oktober 1992) nog 3 actief zijn. Geen van allen wordt druk bezocht. Het uitwisselen van programma's via BBS'en loopt niet, omdat niemand erg veel harddisk ruimte kwijt kan om veel programma's op te zetten. Dus na een paar weken heb je alle software die op het BBS stond op je eigen computer staan. Ondanks een systeem met speciaal geschreven software, waardoor alle BBS'en elkaars post konden uitwisselen, is het posten van berichten zeldzaam geworden. Het is veel sneller de persoon die je zoekt "rechtstreeks" aan te spreken op de chatbox. En is die er niet, dan staat het chatbox systeem toe een kort bericht achter te laten. De chatbox draait nog steeds goed, hoewel er klandizie is verloren aan de MUD. Op topuren zijn er ca. 15 users; het systeem draait al een dik jaar zonder dat het is gaan vervelen. (Op het moment dat gebruikers volledig raken uitgekeken op medegebruikers hebben ze professionele hulp nodig!) Het ziet er dan ook niet naar uit dat deze dienst zal gaan verdwijnen; op de wereldwijde netwerken draaien immers ook chatboxen, zij het wat groter. Ook de MUD loopt nog, hoewel er steeds meer wizards komen. Wat er gebeurt als er meer wizards dan spelers komen, moet nog blijken. Feit is wel dat het wizard zijn weliswaar creatief werk is, maar niet zo motiverend als het speler zijn. Het systeem draait nu ca. 3 maanden, en er is alreeds een doorloop te zien van gebruikers die zijn uitgekeken. Daartegenover staan ook gebruikers die vanaf het begin bijna dagelijks spelen, zelfs nu ze wizard zijn gaan ze met een nieuw "karakter" het hele spel overnieuw spelen. Al was het alleen maar voor de kick om andere spelers dwars te zitten. Ook hier kunnen we constateren dat op wereldwijde netwerken ook MUD's draaien in alle soorten en maten, de levensduur van zo'n systeem is mij niet bekend. Het binnenlijn modem loopt nog steeds goed, het wordt ook gebruikt overigens om op het netwerk in te bellen. Er wordt vooral vanaf de campus naar het modem gebeld, omdat dat gratis is en iedere flat een binnenlijn (campuslijn) heeft. Het RekenCentrum heeft nog steeds veel te bieden voor hen die van hun vakgroep een account hebben op een UT machine. Vaak kan men van hieruit een verbinding over het internet maken, bv met een MUD systeem ergens ver weg, of een chatbox met ca. 500 gebruikers. Het buitenlijn modem draait pas een week, maar wordt veel gebruikt. In de nabije toekomst zal deze buitenlijn ook gebruikt worden om FIDO mail te verzenden vanaf een nieuw te starten FIDO BBS, we hopen dat het zenden van mail door heel Nederland of zelfs daarbuiten leuk genoeg is om gegarandeerd te zijn van een langdurige dienst. Het modem wordt ook gebruikt om programma's op te halen bij diverse BBS'en in Nederland, deze hebben vaak erg veel software klaar staan. Op dit modem kan overigens niet ingebeld worden, omdat de telefoon- lijn te kostbaar is om bezet te zijn door een niet-lid. Waarschijnlijk zal deze dienst een net zo lang leven beschoren zijn als het netwerk zelf. CONCLUSIE --------- Spelletjes zijn het leukst maar slijten het snelst. Vooral spelletjes waar je in je eentje speelt (bv het bekende TETRIS) zijn na een paar weken al vergeten, spelletjes waar je tegen andere spelers speelt houden het langer uit. Multi User programma's draaien het best vanwege het directe(re) contact met medegebruikers. Serieuze toepassingen zijn er nauwelijks. Af en toe worden er studie onderwerpen aangesneden op de chatbox, of gezamenlijk huiswerkseries gemaakt. Natuurlijk gebruikt de VCK het netwerk regelmatig om hun kabelkrant te updaten. Het is echter geen dienst die aan gebruikers aangeboden kan worden, en in die zin nauwelijks nuttig voor het netwerk zelf. Het gemeenschappelijk gebruik van telefoonlijnen en modems draait wel goed. Overigens is dit bijna direct een van de verenigingsdoelen: het goedkoop aanbieden van anders dure faciliteiten aan de leden. Het uitwisselen van programma's loopt niet echt; even heen en weer lopen met een doos floppies is bijna sneller. (Tanenbaum: onderschat niet de transfer rate van een vrachtwagen vol met tapes!) De gemiddelde (technische) student gebruikt zijn computer dan ook niet voor serieuze toepassingen, bijna alleen voor spelletjes. Heel af en toe misschien een tekstverwerker, simulatieprogramma of mathematisch pakket.